10 lipca br. został opublikowany Raport Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego (PZPM) "Branża Motoryzacyjna 2012".Tegoroczne wydanie zostało poszerzone o wiele dodatkowych zagadnień istotnych dla krajowej motoryzacji - m.in. o część poświęconą infrastrukturze drogowej i rozdział o ochronie prawa autorskiego w branży motoryzacyjnej.
Szansa dla motoryzacji szansą dla gospodarki
Polska jest regionalną potęgą w produkcji części motoryzacyjnych i samochodów, lecz większość z nich trafia na eksport, gdyż rynek lokalny od wielu lat jest pogrążony w marazmie. Prezes Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego, Jakub Faryś w Raporcie zwraca uwagę, że, że brak polityki motoryzacyjnej państwa uniemożliwia pełne wykorzystanie potencjału przemysłu samochodowego i spowalnia rozwój gospodarczy.
W Europie Zachodniej sprzedawanych jest ok. trzydzieści samochodów na tysiąc osób populacji. W Polsce ten wskaźnik jest czterokrotnie mniejszy! Według danych CEP, w 2011 r. zarejestrowano 320 120 nowych samochodów osobowych i dostawczych - o 9,7 % mniej niż rok wcześniej. Jak zauważają eksperci Baker &McKenzie, w 2011 r. utrzymane były przepisy ograniczające prawo do pełnego odliczenia VAT w przypadku zakupu oraz leasingu samochodów, które zostały wprowadzone jako środek ograniczający skutki pozytywnego dla podatników wyroku w sprawie C-414/07 Magoora. W związku z likwidacją „kratki” (w odniesieniu do większości pojazdów prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu nabycia czy leasingu samochodów ograniczono do 60% VAT, jednak nie więcej niż 6 tys. zł. i bez prawa odliczenia podatku od paliw do takich pojazdów) spadł udział samochodów osobowych zarejestrowanych przez osoby prywatne - w tym prowadzące działalność gospodarczą. Polacy w dalszym ciągu chętnie korzystają z możliwości sprowadzenia używanych aut, które konkurują z nowymi. W 2011 r. urzędy celne dopuściły do obrotu 655,3 tys. aut używanych. Ok. 10% z nich miało mniej niż 4 lata, można więc szacować, że gdyby nie import samochodów z drugiej ręki, nabywcy powiększyliby rynek aut nowych o 50-60 tys. samochodów. Sytuacja wygląda podobnie w przypadku jednośladów, gdzie udział nowych motocykli w pierwszych rejestracjach ogółem wyniósł tylko 17,8 % i był najniższy od wielu lat.
Znacznie korzystniej otoczenie ekonomiczne oceniali przewoźnicy - nabywcy pojazdów ciężarowych. Zarejestrowano 17 106 pojazdów ciężarowych i ciągników siodłowych o 61% więcej niż w roku poprzednim. Najszybciej wzrosła liczba ciągników siodłowych, o 89,9% do 11 704 sztuk. Liczba rejestracji samochodów ciężarowych o dmc powyżej 3,5 tony wzrosła o 29% do 4573 sztuk, natomiast samochodów specjalnych zarejestrowano 829, mniej o 8,6 % w stosunku do 2010 roku.
Rośnie produkcja autobusów, ale mimo to flota się starzeje. W 2011 roku zlokalizowane w Polsce fabryki wyprodukowały 4632 autobusy - o 11% więcej niż w poprzednim roku. Większość trafiła na eksport, dlatego w Polsce na 1000 mieszkańców przypadają tylko 3 autobusy, a struktura wiekowa parku nie napawa optymizmem. Na koniec 2010 roku 44,6% autobusów miało ponad 21 lat. Jedynie miasta odnawiały tabor. W 2010 roku liczba autobusów miejskich wzrosła o 344 sztuki -– tj. o 2,9%, w porównaniu z rokiem poprzednim.
Drogie paliwo uderza w transport
Rok 2011 to bezsprzecznie okres podwyżek cen paliw. Kosztowny ON skutecznie zniechęcił klientów do kupna samochodów napędzanych silnikami wysokoprężnymi - ich udział spadł o 6 punktów procentowych do 39,6%. Jednakże, jak wskazują autorzy Raportu, zmotoryzowani stanowią filar budżetu państwa. W 2011 roku użytkownicy samochodów wydali na paliwo ok. 102 mld zł, z czego blisko połowa pozostała w państwowej kasie.
Podkreślenia wymaga także rola transportu samochodowego dla krajowej gospodarki. Polska plasuje się na pierwszym miejscu w przewozach międzynarodowych, zaś licząc przewozy międzynarodowe i krajowe łącznie, polscy przewoźnicy zajmują w Europie drugie miejsce, za Niemcami. Jak wskazują autorzy Raportu, branża transportowa jest poważnym pracodawcą - zatrudnia blisko 260 tys. kierowców autobusów i 550 tys. kierowców samochodów ciężarowych.
Rekordowe wyniki producentów części i podzespołów motoryzacyjnych
Choć od dłuższego czasu produkcja samochodów osobowych w Polsce maleje, polski przemysł motoryzacyjny, jako całość rozwija się bardzo dynamicznie.
- W 2011 roku wartość produkcji sprzedanej polskich fabryk motoryzacyjnych wzrosła realnie o 13,6% w stosunku do 2010 roku i osiągnęła rekordowy poziom 107,2 mld zł. Co więcej, to już drugi rok z rzędu, w którym polska motoryzacja odnotowała kilkunastoprocentowy wzrost produkcji. Jest to głównie zasługa producentów części i podzespołów motoryzacyjnych - szacuje Mirosław Michna, Partner i Szef zespołu doradztwa dla sektora motoryzacyjnego KPMG w Polsce.
Części i akcesoria motoryzacyjne z roku na rok stają się coraz ważniejszym towarem eksportowym polskiego przemysłu. W 2011 roku polskie fabryki motoryzacyjne sprzedały za granicę części i akcesoria za 6,4 mld euro oraz silniki samochodowe warte 2,8 mld euro. Łączna wartość ich eksportu zbliżyła się do eksportu pojazdów samochodowych, wycenianego w 2011 roku na 9,5 mld euro. Całkowita wartość eksportu produktów motoryzacyjnych wyniosła 19,6 mld euro.
- W 2011 roku motoryzacja odpowiadała za 14,5% wartości polskiego eksportu towarowego. Te dane najlepiej pokazują, jak wielkie znaczenie ma sektor motoryzacyjny dla polskiej gospodarki - dodaje Mirosław Michna.
W nadchodzących latach można spodziewać się dalszego wzrostu produkcji i eksportu motoryzacyjnego. Wskazują na to rekordowe inwestycje poniesione w polskiej motoryzacji w 2011 roku. Wartość nakładów inwestycyjnych w sektorze wyniosła 4,4 mld zł, co stanowiło aż 7,5% wszystkich nakładów w przemyśle. Wśród poszczególnych gałęzi przemysłu przetwórczego nieznacznie wyższe nakłady inwestycyjne odnotowano jedynie w przemyśle spożywczym, większym od motoryzacji o ponad połowę. Jednym z efektów tych inwestycji był wzrost zatrudnienia w sektorze o 7%. W 2011 roku w polskich fabrykach motoryzacyjnych pracowało 149,6 tys. osób.
Więcej autostrad
Rozwój motoryzacji w najprostszy sposób jest uzależniony od infrastruktury drogowej. Adrian Furgalski, Członek Zarządu w Zespole Doradców Gospodarczych TOR, podsumowując rok 2011, zauważa, że otwartych zostało 267,7 km nowych dróg szybkiego ruchu, z czego 205,5 km stanowiły autostrady, a 62,2 km - drogi ekspresowe. Tuż przed Euro 2012 oddano kolejne fragmenty A1 i A2, łączące nasz kraj z zachodnim sąsiadem. Tym samym Polska może się już pochwalić 1100 km autostrad. Obecnie w budowie i przebudowie znajduje się 1323 kilometrów dróg krajowych; trwają prace przy budowie 580 km autostrad, 743 km dróg ekspresowych i obwodnic oraz przebudowa 615 km istniejącej sieci drogowej. Z dniem 1 lipca 2011 został wdrożony Elektroniczny System Poboru Opłat, który zasila Krajowy Fundusz Drogowy opłatami od kierowców samochodów o dmc powyżej 3,5t. Całkowity koszt jego budowy i rozbudowy to 4,9 mld zł, a szacowane wpływy z e-myta w latach 2011 - 2018 wyniosą ponad 14,1 mld zł. System funkcjonuje na 1565 km dróg: 579 km autostrad, 554 km dróg ekspresowych, 432 km dróg krajowych i będzie sukcesywnie rozbudowywany.
Cenne dane osobowe
- Mijający rok był bardzo interesujący dla branży motoryzacyjnej także ze względu na zmieniające się przepisy. GIODO uzyskał nowe możliwości stosowania dotkliwych sankcji finansowych w sytuacji nieprzestrzegania ustawy o ochronie danych osobowych - podkreśla Tomasz Koryzma, Partner w kancelarii CMS Cameron McKenna, kierujący zespołem własności intelektualnej i nowych technologii. - Klienci, których dane są przetwarzane przez importerów lub dealerów, mogą w każdym czasie wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, co obniża wartość zbiorów danych utworzonych na podstawie klauzul zgody - dodaje. Od marca 2011 roku niewykonanie przez przedsiębiorców decyzji GIODO - np. w związku z przetwarzaniem danych osobowych osób fizycznych - może wiązać się z nałożeniem przez organ ochrony danych sankcji w postaci grzywny - do 200 000 złotych! W odpowiedzi, branża podjęła prace nad Kodeksem Dobrych Praktyk w Zakresie Ochrony Danych Osobowych Klientów i Potencjalnych Klientów, który już wkrótce powinien uregulować kwestie jednolitego podejścia do danych osobowych przez firmy działające w branży motoryzacyjnej.
Własność intelektualna
- Rok 2011 - wraz z nowym projektem rozporządzenia unijnego dotyczącego ochrony praw własności intelektualnej - potwierdził rosnące zaangażowanie organów ścigania w walkę z podrobionymi częściami samochodowymi oraz wyznaczył kierunek zmian legislacyjnych w tym zakresie. Szacuje się, że w Unii Europejskiej do 10% części samochodowych jest podrobiona - mówi Tomasz Koryzma z kancelarii CMS Cameron McKenna - Podrobione części nie zawsze są tańsze, ale zawsze są gorszej jakości i mogą być niebezpieczne dla ich użytkowników. Podrabiane są m.in. felgi, uszczelki, świece, klocki i szczęki hamulcowe, poduszki powietrzne (bez poduszki), łożyska, filtry oleju, paliwa i powietrza, cylindry, (oślepiające) żarówki, zderzaki (nie absorbujące energii zderzenia), osłony przeciwbłotne, przednie szyby a nawet całe samochody - dodaje. Coraz częściej wykrywane są także urządzenia diagnostyczne z nieoryginalnymi interfejsami. Producenci podróbek zagrażają nie tylko użytkownikom, ale i oryginalnym producentom. Pasożytują na przywiązaniu konsumentów do danej marki, jej renomie i popularności. Bezprawnie wykorzystują wyniki długoletnich, kosztownych badań i rozwiązań technicznych, korzystając z reputacji i prestiżu marki oraz wysiłku właściciela znaku towarowego w wykreowaniu i utrzymaniu jego pozytywnego wizerunku. Szczęśliwie, organy wymiaru sprawiedliwości coraz chętniej podejmują działania przeciwko naruszycielom. W grudniu 2011 roku ETS stwierdził, że takie produkty mogą naruszać prawa własności intelektualnej i zostać zatrzymane, jeżeli poszlaki wskazują, iż tranzyt jest fikcyjny i towary zostaną wprowadzone na obszar Unii.
Raport jest dostępny m.in. na stronie PZPM.
